Doğalgazla çalışan yanıcı cihazlarda, doğalgazın yanmasıyla elde edilen enerji kullanılır. Ayrıca bu yanmanın sonucunda “karbon monoksit” (CO) ve “azot oksit” (NOx) gazları da atık gaz olarak açığa çıkarlar.Açığa çıkan bu atık gazların ısısından da faydalanma düşüncesinden hareketle “yoğuşmalı kombiler” tasarlanmış ve geliştirilmiştir.Yoğuşma özelliği olmayan kombilere sıklıkla “konvansiyonel kombiler” denmektedir. Konvansiyonel kombilerde iki eşanjör bulunur. Bunlardan ilki brülörün hemen üzerinde yer alan alevle direk temas eden “primer eşanjördür”. Bir diğer eşanjör ise “plakalı eşanjördür”. Plakalı eşanjör primer eşanjörden beslenir. Yani alev önce primer eşanjördeki suyu ısıtır, ısınan bu su ile de şebekeden plakalı eşanjöre giren soğuk su ısıtılarak sıcak kullanım suyu elde edilir. Bu nedenle bu eşanjörlere “sekonder eşanjör” de denir. Aşağıda konvansiyonel kombilere ait şemada tüm parçalar isimleriyle gösterilmiştir.Eşanjör ve plakalı eşanjörün konumları belirlenmiştir.
Konvansiyonel kombilerde eşanjörlerin görevleri ve kombi içindeki konumlarını bu şekilde belirttikten sonra artık konumuz olan yoğuşmalı kombiler, tam yoğuşmalı kombiler ve bu kombilerin eşanjör sistemlerine geçebiliriz. İlk olarak yoğuşmalı kombiler ve bu kombilerde yer alan “turbo eşanjörlerden” bahsedelim. Yoğuşmalı kombilerde, konvansiyonel kombilerdeki iki eşanjöre ilave olarak yoğuşmanın gerçekleştiği üçüncü bir eşanjör daha vardır. Bu eşanjöre “turbo eşanjör” denir.Konumu fan motorunun yer aldığı üst kısımda fan motorunun hemen yanındadır.
Hava ve doğalgazın yanmasından elde etilen sıcak atık gaz atmosfere atılmadan önce son kez bu eşanjör yüzeyine temas eder ve burada ısısını bırakarak atmosfere atılır.Bu esnada yoğuşma sonucu asitik özelliği olan yoğuşma suyu da açığa çıkar.Bu suyun tahliye edilmesi gerekir.Yoğuşma eşanjörleri kombinin yan tarafında da yer alabilirler.Aşağıdaki şemada konvansiyonel ve yoğuşmalı kombilerin kıyaslanması çok belirgin şekilde yapılmıştır. Atık gazların direk atmosfere atıldığı klasik kombilerden farklı olarak yoğuşmalı kombilerde bu gazlar fan motorunun da vasıtasıyla önce aşağı doğru yoğuşma eşanjörüne doğru yönlendirilmekte, içindeki sudan ötürü soğuk bir yüzeye sahip eşanjör yüzeyi ile sıcak atık gazların teması ile yoğuşma gerçekleştirilmektedir.
Son olarak tam yoğuşmalı kombilere geçmeden önce sizlere “zengin karışımın” tanımını yapmamız gerekir. Özellikle otomobil tutkunlarının çok yakından bildiği bu kavram yanıcı ve yakıcı maddelerin önce bir araya getirilerek zengin bir karışım oluşturulması ve ardından alevle temas ettirilerek çok daha verimli bir şekilde yakılmasıdır.Kombi ve doğalgaza uyarlandığında ilk göze çarpan bu kombilerde fan motorunun üstte değil aşağıda, doğalgaz girişinde yer almasıdır.
7 numaradan giren taze hava ile 11 numaradan giren doğalgaz, 10 numaralı fan motoru vasıtasıyla zengin bir karışım olarak çevre dostu “premix brülöre” gelmekte ve burada yanma gerçekleşmektedir.Yanma sonucu açığa çıkan atık gaz direk atmosfere verilmemekte sarmal dairesel eşanjör kanallarda dolaştırılarak yoğuşma sağlanmakta ve daha sonra 1 numaralı baca çıkışından dışarı atılmaktadır.Bu sayede maksimum verim alınmaktadır.
Demirdöküm’ün ürettiği “sargon premix” modeli yoğuşmalı kombiler %107,5 verim değerine sahiptirler.Aşağıda “Demirdöküm Sargon Premix” modeli kombinin içinde yer alan “premix brülör” gösterilmiştir.
Kombinin içinde taze hava ve doğalgazın girişi ile sıcak soğuk su sirkülasyonun da gösterildiği üç boyutlu resimden de premix brülörlü kombilerin çalışma mantığı ve işleyiş kolayca görülebilmektedir.
Hazırlayan ve yazan : Murat IŞIK